Kijkprocessen

In deze blogpost laat ik de resultaten zien van twee uitgevoerde iteraties, waarbij ik mij richtte op het verzamelen van data op het gebied van 'kijkprocessen' van participanten. Onderzoeksvragen zijn:

• Hoe kan ik de interpretaties van participanten verzamelen op een manier zodat zij deze persoonlijke informatie willen delen?
• Welke factoren of momenten beïnvloeden de interpretaties en oordelen van de participanten? 

Iteratie 1 / Iteratie-les

De iteratie-les gebruik ik om te onderzoeken of de methode werkt die ik bedacht heb voor het verzamelen van data bij participanten. Daarnaast is het een oefening en voorbereiding voor de iteratie die ik in mei uitvoer bij Studio Room.

Iteratie 2 / Studio Room

• Bewustzijn vergroten van het belang en het effect van beeld binnen een nieuws-platform;
• Laten ervaren wat beeld teweeg kan brengen (interpretatie / ambiguïteit);
• Kennis geven van het onderzoek waar ik mij mee bezig houd;
• Data verzamelen bij de participanten op het gebied van oordelen en veranderingsprocessen tijdens een beeldgesprek.

Bij Studio Room presenteer ik de inhoud van mijn onderzoek en houd ik een beeldgesprek om bewustzijn te creëren over de verschillende betekenissen die een beeld teweeg kan brengen. Participanten zijn grafisch ontwerpers, digital designers, art-directors en beeldredacteuren. Om data te verzamelen bij de participanten over hun 'kijkproces' maak gebruik van de methoden die ik eerder uitgeprobeerd heb bij de iteratie-les. 

Iteratie-les

Medium

Voor de eerste iteratie mei heb ik een formulier ontworpen die participanten kunnen gebruiken tijdens het beeldgesprek. 

Het proces van interpretaties vastleggen

Het formulier bestaat uit 5 lagen, die de participanten kunnen invullen wanneer voor hen persoonlijk de betekenis van het beeld verandert gedurende het gesprek. Onder elke flap staan twee vragen: 

• Wat gebeurt er in de afbeelding?  
• Waaraan zie je dat? 

Anoniem

Het formulier is anoniem, zodat participanten ook interpretaties kunnen opschrijven die zij niet willen delen in het gesprek met de groep.

Evaluatie

Op de laatste pagina staan drie vragen ter evaluatie van het gesprek:

• Hoe vond je het om op deze manier een beeld te analyseren?
• Wat betekent dit beeld nu voor jou?
• Wat neem je mee uit deze sessie?

Beeldgesprek

Deelnemers waren drie klasgenoten en een docent. Eerst kreeg iedereen kort de tijd om het beeld voor zichzelf in stilte te bekijken en de eerste twee vragen te beantwoorden onder het deel ‘Een 1e keer kijken’. Daarna startte het gezamenlijke beeldgesprek. Deze duurde zo’n 30 minuten en de deelnemers konden zelf bepalen wanneer ze de andere delen van het formulier in wilden vullen. 

Bovenstaande afbeelding was het uitgangspunt van het beeldgesprek. 

Bevindingen

Met de formulieren is de volgende data verkregen:

In bovenstaand schema is te zien dat een enkele participant de vraag onder 'een derde keer kijken' heeft ingevuld, maar de meeste zijn gestopt met invullen na 'de eerste' en 'tweede keer kijken'. Daarnaast te zien dat de duur van het gesprek en de meerdere perspectieven die werden gegeven door de participanten zorgde voor verandering of heroverweging van de betekenis van het beeld. Een mooie vertaalslag met behulp van ontwerp kan zijn om de data uit dit gesprek en de formulieren over het beeld heen te leggen, zodat te zien is welke interpretaties de afbeelding teweegbrengen en hoe het gesprek deze interpretaties kan veranderen. De audio van het gesprek kan daar ook een toevoeging bij zijn. 

Reflectie 

Na het gesprek reflecteerden we op het gesprek en de bruikbaarheid van de formulieren. De deelnemers ervoeren het analyseren van het beeld en het gezamenlijk speculeren over de betekenis als een interessante en leuke ervaring. De volgende verbeterpunten kwamen ter sprake of ervoer ik tijdens het doen van de iteratie:

• Een 1e keer kijken

Voor we het beeldgesprek startten, gaf ik een introductie over hoeveel beelden er per dat worden geproduceerd, hoeveel er worden geupload op internet en dat de gemiddelde tijd dat we naar een mediabeeld kijken 2 seconden is. Toen het beeldgesprek van start ging kregen de deelnemers eerst zelf een halve minuut de tijd om het beeld te analyseren en daarna onder ‘deel 1’ de vragen te beantwoorden. Vanuit de introductie en voor de analyse zou het interessant kunnen zijn als het beeld eerst maar 2 seconden te zien is (de gemiddelde tijd dat we dagelijks naar een beeld kijken) en daarna de vragen onder ‘deel 1’ worden beantwoord. Zo kan later een vergelijking worden gemaakt tussen voor en na de gezamenlijke analyse. 

• De deelnemers op vaste momenten de vragen laten beantwoorden

Tijdens het beeldgesprek konden de deelnemers zelf bepalen wanneer ze de vragen onder deel 2, 3, 4 of 5 wilden invullen, naarmate de betekenis van het beeld veranderde. Omdat deelname aan het gesprek en het luisteren naar anderen ook de nodige focus vereist, gaven de participanten aan dat het lastig was om tussen het gesprek door het formulier in te vullen. Een verbetering zou zijn om vaste momenten te plannen waarbij iedereen de vragen kan invullen. 

• Deel 1, 2 en 3 op het formulier zijn genoeg

Vanuit bovenstaande bevinding zou het ook genoeg kunnen zijn om deel 1, 2 en 3 te gebruiken tijdens het beeldgesprek. Deel 4 en 5 komen dan te vervallen (tenzij het om een langere iteratie gaat, waarbij er dan meer momenten worden genomen om de delen van het formulier in te vullen).

• De 'waaraan-vraag' achterwege laten op het formulier

De vraag 'waaraan zie je dat?' voegt eigenlijk op het formulier niet zoveel toe, omdat het daar gaat om de eerste interpretaties, associaties en oordelen van een participant. Of diegene dat in de afbeelding ziet, is niet zo relevant. Meer relevant zou zijn om te vragen of hij/zij dit zegt op basis van wat hij al weet, denkt, ziet of misschien wel voelt.  Deze 'waaraan-vraag' is wel relevant om te stellen tijdens het gezamenlijke beeldgesprek, omdat die zorgt voor objectief kijken en ervoor kan zorgen dat wanneer een gesprek of debat 'polariseert' er teruggekeerd wordt naar wat we zien in de afbeelding. 

• Meer regisseren door beeldbewerking of manipulatie

Dit beeldgesprek werd gehouden vanuit één afbeelding. Het kan ook interessant zijn om het gesprek en de momenten van het invullen van de formulieren meer te regisseren, door bijvoorbeeld een beeldbewerking te doen of een tekstlaag toe te voegen.  

Bovenstaande verbeterpunten en bevindingen neem ik mee naar de voorbereiding voor de iteratie bij Studio Room.

Studio Room

Medium

De volgende (aangepaste) formulieren gebruikte ik tijdens de iteratie met grafisch ontwerpers, digital designers, art-directors en beeldredacteuren. De grootste verandering is het aantal keer kijken (van 5 naar 3) en het vervangen van de vraag 'waaraan zie je dat' voor de vraag op basis van welke factor het antwoord wordt ingevuld (denken, zien, weten of voelen). 

Het proces van interpretaties vastleggen

Het formulier bestaat uit 3 lagen, die de participanten kunnen invullen wanneer voor hen persoonlijk de betekenis van het beeld verandert gedurende het gesprek. Onder elke flap staan twee vragen: 

• Wat gebeurt er in de afbeelding? 
• Dit zeg ik op basis van wat ik*: 
  denk / zie  / weet  / voel (*er zijn meerdere antwoorden mogelijk).   

Anoniem

Het formulier is anoniem, zodat participanten ook interpretaties kunnen opschrijven die zij niet willen delen in het gesprek met de groep.

Evaluatie

Op het laatste staan drie vragen ter evaluatie van het gesprek:

• Hoe vond je het om op deze manier een beeld te analyseren?
• Wat betekent dit beeld nu voor jou?
• Wat neem je mee uit deze sessie?

Beeldgesprek

De opbouw van het beeldgesprek ging als volgt.

Bevindingen

De volgende data is verzameld met de formulieren op het gebied van betekenis en interpretatie van het beeld.

Op volgende infographics zijn gemaakt als resultaat van deze data en specifiek gericht op de antwoorden die participanten gaven op de meerkeuzevraag: 

• Dit zeg ik op basis van wat ik: denk / zie / weet / voel
  
  

In deze infographics is te zien dat er een duidelijk verschil zichtbaar wordt bij de beredenering van de betekenis en interpretatie van het beeld op basis van gevoel bij de tweede en derde keer kijken. Op basis van denken en zien scoort alle drie de keren hoog. Verder heeft geen één participant aangegeven de betekenis en interpretatie toe te kennen aan wat hij/zij weet. 

Daarnaast was ik nieuwsgierig naar de ervaring van de participanten van deze oefening. Het is prettig om terug te krijgen dat zij de oefening als leerzaam, prettig, interessant en/of verrassend hebben ervaren:

Conclusies

Hoe kan ik de interpretaties van participanten verzamelen op een manier zodat zij deze persoonlijke informatie willen delen?

• Anonieme formulieren 

Uit de iteraties blijkt dat het ontworpen anonieme formulier goed werkt om de interpretaties te verzamelen. Het inplannen van vaste momenten om als groep op het zelfde moment de verschillende delen van het formulier in te vullen is daarbij van belang. De hoeveelheid keer kijken kan worden afgestemd op de beoogde tijd die de iteratie in beslag zal nemen en het aantal momenten om het formulier in te vullen kan daar op worden afgestemd. 

• Gezamenlijke beeldgesprek

Tijdens het gezamenlijke beeldgesprek worden ook interpretaties gedeeld, maar niet door iedereen. Ondanks dat wordt er wel aandachtig naar elkaar geluisterd. Daarnaast geven deelnemers aan dat er een setting wordt gecreëerd die als ‘veilig’ wordt ervaren om interpretaties te delen. Dit komt mede doordat niets ‘goed’ of ‘fout’ is en het als ‘leuk’ wordt ervaren om interpretaties van anderen te horen. 

Welke factoren of momenten beïnvloeden de interpretaties en oordelen van de participanten (of juist niet)?  

•  Tijd

De eerste grote verandering in de interpretatie en betekenisgeving aan het beeld komt bij ‘de tweede keer kijken’. Het geslacht van de figuren (van man naar vrouw), de sfeer (van ‘heftig’ naar ‘liefdevol’) en de actie verandert (van vechten voor IS, naar vechten tégen IS). De interpretatie van de betekenis van een beeld bij ‘de eerste keer kijken’ (2 seconden) maakt een grote verandering door nadat we het beeld langer hebben besproken. 

• Het luisteren naar de interpretaties van anderen

Tijdens het gezamenlijke beeldgesprek wordt er meerdere malen door deelnemers voortgeborduurd op de verhalen van anderen. Wanneer iemand een nieuw element of aanwijzing ontdekt in een beeld verandert ook de betekenis voor andere deelnemers. Zoals de sleutel die werd ontdekt in de handen van de man. Bij ‘de tweede keer kijken’ op het formulier kwam dit element meerdere malen terug in de antwoorden. Daarnaast wordt er letterlijk tijdens het gesprek gezegd: “doordat wat hij/zij net zei, denk ik nu dat …”. 

• Beeldbewerking

Door de beeldbewerking verandert vaak ook de interpretatie en betekenis van het beeld. Dit is iets wat te verwachten was, maar in de reflectieformulieren geven de deelnemers aan dit wel verrassend en interessant te vinden. Veel zeggen zich meer bewust te zijn geworden van de invloed van de context van een beeld op de betekenis en dat het belangrijk is om verder te kijken dan je eerste associatieve oordeel.

Andere bevindingen

• Interpretaties en oordelen op basis van denken, zien, weten of voelen

De vraag of participanten hun interpretatie baseren op basis van denken, zien, weten of voelen blijkt een waardevolle vraag te zijn, omdat hiermee inzichtelijk is geworden dat de interpretatie en betekenis bij een beeld op het gebied van ‘gevoel’ aanzienlijk is gestegen bij ‘de 2e en 3e keer kijken’. Misschien zou hier voorzichtig geconcludeerd worden dat het langer en gezamenlijk speculeren over het beeld kan zorgen voor meer empathie voor situatie die wordt gezien in het beeld. Hier kan ik nog verder op doorwerken in vervolg-iteraties.

• Hoe we kijken

Ik vind het heel interessant om bij beide beeldgesprekken te ervaren en terug te lezen hoe participanten de beelden interpreteren en een betekenis geven. Uit de data van de formulieren van de eerste iteratie en tijdens het gezamenlijke beeldgesprek bleven de participanten continue in twijfel over wat er in het beeld gebeurde. De eerste associatie was een protest, maar de figuren in de afbeelding leken daar wel 'te relaxed' voor. Om terug te komen op de quote van John Berger bovenaan deze blogpost; dit zegt iets over de plaats en situatie waarin deze kijkers het beeld waarnemen. 

• Speculaties als vermaak

Tijdens beide beeldgesprekken werd er door meerdere deelnemers aangegeven dat zij het speculeren en ‘gissen’ over wat zij zien in de afbeelding als ‘leuk om te doen’ ervaren. Tijdens het tweede beeldgesprek gaf ook iemand aan dat het jammer was dat doordat bij ‘de derde keer kijken’ de betekenis werd gekaderd doordat er twee afbeeldingen werden toegevoegd en er minder ruimte was voor interpretatie en speculatie.

Ontwerp

Zoals hierboven eerder benoemd, kan de data die is opgehaald uit deze iteratie ook 'vertelbaar' worden door deze te vertalen naar een ontwerp. Hieronder is een voorbeeld te zien van de verandering in betekenis van het beeld bij één participant. Dit is een grove schets, maar het kan interssant zijn om de verschillende betekenissen te zien en hoe deze veranderen naarmate het gesprek vordert. De audio van het gesprek kan daar ook nog een toevoeging bij zijn. Met de data van vervolg-iteraties is dit iets waar ik nog verder mee wil experimenteren. 

Vervolgstappen

• Deze methode van vastlegging tijdens een beeldgesprek blijkt te werken om op een andere manier data te verzamelen dan alleen het houden van een gesprek. Participanten worden meteen meegenomen in het kijkproces en reflecteren daar direct persoonlijk op. Een tool zoals het formulier uit deze iteratie helpt om meer informatie te winnen dan alleen de audio van een gesprek op te nemen, omdat bijvoorbeeld niet iedereen aan het woord komt (en dat ook niet hoeft, als hij/zij dat niet wil). Daarnaast wil ik doorwerken op de multiple-choice vraag Dit zeg ik op basis van wat ik denk / zie / weet / voel, omdat ik benieuwd ben naar hoe dit antwoord verandert tijdens de iteratie door langer en gezamenlijk een beeld te bekijken.  

• Deze 'kijkprocessen' zijn interessant om te onderzoeken en geven inzicht in de verschillende manieren waarnemingen door mensen. Na deze iteraties ben ik benieuwd hoe een beeldgesprek verloopt wanneer ik daar niet bij ben als 'procesbegeleider'. Welke methode en beelden zorgen voor verbinding? Hoe kan ik participanten begeleiden met instructies? Dit zijn vragen die ik wil verkennen in een vervolg-iteratie.  

• Het werken met reflectieformulieren of kaartjes geeft een indruk van de ervaring die participanten hadden met de oefening. Dit is ook een toevoeging die ik wil toepassen in vervolg-iteraties.

Lees meer